Sekonder Trombositoz Nedir?
Sekonder (reaktif) trombositoz, trombosit sayısının normalin üzerine çıkması durumudur. Primer trombositozdan (esansiyel trombositemi gibi kemik iliği hastalıkları) farklı olarak, altta yatan başka bir hastalık veya durumun tetiklediği bir reaksiyondur. Genellikle kanserle ilişkili değildir ve altta yatan neden tedavi edildiğinde trombosit sayısı normale döner.
Sekonder Trombositozun Başlıca Nedenleri
- Enfeksiyonlar: Bakteriyel, viral, fungal veya paraziter enfeksiyonlar vücutta bir iltihap yanıtına neden olarak trombosit üretimini artırabilir. Özellikle kronik enfeksiyonlarda yaygın görülür.
- Kronik İnflamatuar Hastalıklar: Romatoid artrit, inflamatuar bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı, ülseratif kolit), vaskülit, sarkoidoz ve bağ dokusu hastalıkları gibi durumlar, iltihabi süreçler nedeniyle trombositoz yapabilir.
- Doku Hasarı ve Travma: Büyük cerrahi operasyonlar, yanıklar, pankreatit veya doku nekrozu, vücudun onarım mekanizmalarını harekete geçirerek trombosit üretimini uyarır.
- Kansızlık (Anemi): Özellikle demir eksikliği anemisi, sekonder trombositozun en yaygın nedenlerinden biridir. Demir eksikliği, kemik iliğinde anormal hücre üretimine yol açabilir. Hemolitik anemi de benzer şekilde trombositoz yapabilir.
- Dalak İşlev Kaybı (Hyposplenizm veya Splenektomi): Dalağın alınması (splenektomi) veya işlev görememesi, dalağın trombositleri filtreleme ve yok etme görevini ortadan kaldırdığı için kandaki trombosit sayısında artışa neden olur.
- Kanama: Akut veya kronik kanamalar, vücudun kan kaybını telafi etmek için trombosit üretimini artırmasına yol açar.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar (örneğin kortikosteroidler, epinefrin, kemoterapi sonrası "rebound" trombositoz) trombosit sayısını geçici olarak yükseltebilir.
- Kanser: Bazı solid tümörler (akciğer, mide, yumurtalık, meme kanseri gibi) veya lenfoma, trombosit üretimini uyaran maddeler salgılayarak sekonder trombositoz yapabilir.
- Böbrek Hastalıkları: Kronik böbrek yetmezliği veya nefrotik sendrom gibi durumlar, böbreklerden salınan trombopoietin gibi faktörlerin artışına bağlı olarak trombositoz ile ilişkili olabilir.
Sekonder Trombositozun Özellikleri ve Yönetimi
Sekonder trombositoz genellikle hafif-orta şiddettedir ve trombosit sayısı çok yüksek olsa bile tromboz (pıhtı) riski primer trombositozdakinden daha düşüktür. Tedavide asıl odak, altta yatan nedeni (enfeksiyon, anemi, inflamasyon gibi) bulmak ve tedavi etmektir. Trombosit sayısı genellikle altta yatan durum düzeldikçe kendiliğinden normale döner. Trombosit sayısını düşürmeye yönelik ilaçlar (aspirin, hidroksiüre gibi) genellikle gerekli değildir, ancak çok yüksek riskli durumlarda hekim tarafından reçete edilebilir.
|
